Over Parasieten, Spelers en dode Tieners: Frankrijk/Nanterre/Nahel

​ Dyab Abou Jahjah

Laten we beginnen met het onderscheid te maken tussen rellen en plunderen. Plunderaars zijn dieven. Plunderen is niet gelijk aan rellen. Plunderaars parasiteren op rellen en maken gebruik van de chaos. Ze hebben geen andere drijfveer, zijn niet kwaad, ze zijn cynisch en onverschillig. Tijdens momenten van grote onrust, van verwarring, verschijnen altijd parasieten zoals plunderaars. Maar het zijn niet enkel de plunderaars; politici parasiteren ook op rellen door ze overdreven te veroordelen of door ze te steunen. Ze scoren punten bij hun kiezers. De media doen hetzelfde en maken gretig gebruik van zo'n gebeurtenis met hun tendentieus verslaggeving, allerlei overdreven stellingen in talk programma's, en de nodige clickbait. Vaak zijn ze enkel geïnteresseerd in wat het voor hun verdienmodel betekent. Net als de plunderaars, maar op een andere schaal.

Dan hebben we degenen die rellen als een spel beschouwen. Mits gespeelde verontwaardiging. Gespeelde slachtofferschap. Gespeelde woede. Dit segment is veel groter dan men vaak denkt. Men wil gewoon een kat-en-muisspel met de politie spelen. Men wil de held zijn in hun wijk, voor hun vrienden. Men waant zich in een film, zoals Athena bijvoorbeeld (bekijk het op Netflix), of Banlieue 13, of natuurlijk de klassieker, La Haine. Ze willen spelen, in beide betekenissen van het woord: spelen en acteren. 
Deze jongemannen willen gewoon chaos creëren. Vaak is het niet meer dan dat. Waarom willen ze dat? Omdat ze zich vervelen. Omdat ze niets beters te doen hebben. Omdat ze te veel vrijheid krijgen van hun ouders op deze leeftijd, tijdens hun puberteit. Veel vrijheid en te weinig opvoeding. Omdat ze verstrikt raken in de dynamiek van de menigte, en daardoor hun individualiteit verliezen. Ze worden een deel van een toneelstuk, een film, een reality-show, en spelen hun rol.

( Ik zag deze video: https://twitter.com/i/status/1674673699792846849 waarin een vader zijn kind kwam halen van de straat waar hij aan het rellen was en hem letterlijk in de kofferbak van de auto zette. Als er meer vaders zo zouden handelen, zouden er vandaag geen rellen zijn. Opvoeding matters)

Wat is de rol van cultuur? Ja, die speelt zeker een rol. De subcultuur van de stedelijke wijken, de cités, zoals hierboven beschreven, is een cultuur die altijd op de loer is om een rel te ontketenen. Maar ook de Franse cultuur zelf. De mainstream cultuur is er een van rellen: rellende Franse boeren, rellende Gele Hesjes, een land in constante onrust. In die zin zijn deze jongeren zo Frans als het maar kan zijn. Frankrijk is een land dat is opgericht door een rel. De Franse Revolutie wordt bezongen in La Marseillaise en dat is de moeder aller rellen. 
Het verschil zit 'm in de motivatie, zou je zeggen. De Franse Revolutie was geen nihilistische rel. Maar ook de rellende boeren zien hun zaak als waardig en rechtvaardig. De rellende Gele Hesjes ook. De rellende jongeren ook.
En dan kom ik bij de laatste groep rellende jongeren. Degenen die echt boos zijn over de dood van Nahel. Ze zijn een minderheid. Degenen die echt boos zijn en niet alleen maar boosheid veinzen. Degenen die echt boos zijn, zijn degenen die dat niet willen zijn, maar dat tegen hun wil en belangen in worden. Ze zijn authentiek. Alleen bij hen kan je spreken van een opstand van burgers. Want er is een jongeman gedood door openbare ambtenaren van de Republiek. Daarmee zal ik eindigen. Ik eindig dus met het begin.
Nahel, 17 jaar oud, werd doodgeschoten. Hij werd tijdens een autocontrole bedreigd door twee agenten die hun wapen op zijn hoofd richtten. Hij raakte in paniek, reed weg, werd doodgeschoten. Dit lijkt op een executie. De betrokken agent zag dat het om een minderjarige ging. "Een kindergezicht!" riep iemand in de wijk. Hij was niet in levensgevaar. Toch trok hij zijn wapen. Sloeg de tiener en zei tegen hem dat hij "een kogel in het hoofd zal krijgen". Hij zag het gezicht van een kind, maar dat gezicht leek niet op dat van zijn eigen kind. Het leek op de gezichten van degenen die hij als criminelen ziet. Het leek op de gezichten van degenen die aanslagen in Frankrijk hebben gepleegd. Het gezicht van ern vijand. Niet van een kind, een burger, een medemens.
Vanuit het perspectief van de jongeman speelt een vergelijkbaar mechanisme. Het gezicht van de agent lijkt ook op dat van een vijand. De Franse bezetter uit de verhalen van zijn oudere Algerijnse familieleden. De Israëlische soldaat die hij op tv ziet. Maar vooral de Franse politie agent uit de banlieu die hem al zijn leven scheef bekeek en als een crimineeltje behandelt.
De politie is voor Nahel geen beschermer, maar een gevaar, levensgevaarlijk.
Gezien de uitkomst van de autocontrole, lijkt deze perceptie bevestigd te zijn. Nahel was stout. Reed zonder rijbewijs, deed onnozel, moest een boete krijgen. Echter Nahel zag de pistool in de hand van de vijand, gericht naar zijn hoofd. Hij hoorde de dreiging om gedood te worden. Hij besefte dat hij moest vluchten, kon niets anders dan vluchten, hij moest proberen te ontsnappen aan zijn beul. Dat lukte hem niet, hij is gedood, hij had niet hoeven te sterven.

En nu wat?  De rellen zullen doorgaan. Om allerlei redenen. Door alle bovengenoemde dynamieken. Iedereen zal punten scoren, iedereen zal profiteren. De plunderaars, de politici, de media, alle parasieten. Alleen wie dood is en wie een oplossing wil, zal verliezen.
Dan zullen de rellen tijdelijk stoppen. Maar de kloof zal dieper worden, de haat groter. Een opener en destructiever conflict is in aantocht.